بسیاری از باغداران و سبزیکاران بدین می اندیشند که باغات و مزارع سبزیجات خویش را چه مقدار بایستی آبیاری کنند؟! چند وقت یکبار آبیاری کنند؟ و چگونه و در چه زمانی آبیاری سبزیجات را انجام دهند؟!
در این مسیر چند نکته باید در نظر گرفته شود. این نکات در آبیاری سبزیجات عبارتند از نوع خاک ، آب و هوا و انواع سبزیجات در حال رشد.
در بررسی نوع خاک بایستی توجه نمود که خاک رسی است یا شنی؟!
خاک شنی آّب را به سرعت از دست می دهد،اما خاک رسی ذخیره ی نگهداشت آب بالایی دارد و آب را به مدت بیشتری در خود نگه می دارد.
بهتر است خاک ترکیبی از شن و رس باشد.اصلاح خاک با کمپوست بسیار مناسب است.
استفاده از مالچ نیز برای کاهش تبخیر و افزایش رطوبت توصیه می شود.
در آبیاری سبزیجات،بایستی به عمق ریشه ی گیاه توجه نمود.هرچه ریشه عمیق تر باشد،می توان دوره آبیاری را بیشتر در نظر گرفت و هرچه عمق ریشه کوتاهتر باشد،بایستی آبیاری سریعتر انجام شود.
سبزیجات به ۱ اینچ آب در هفته نیاز دارند. با توجه به نوع خاک اگر خاک شنی باشد دو بار در هفته به اندازه ۰.۵ اینچ و اگر خاک رسی باشد یک بار در هفته به اندازه ی ۱ اینچ آبیاری صورت می گیرد.
غوطه ور شدن خاک با آبیاری به طور نامنظم بهتر از آبیاری کم عمق به طور منظم است. خیساندن عمیق باعث می شود که ریشه برای رسیدن به آب رشد خوبی داشته باشد.
بهترین زمان برای آبیاری سبزیجات، صبح زود است زمانی که هنوز هوا خنک است. آبیاری در صبح باعث کاهش تبخیرآب و در نتیجه قرار گرفتن آب بیشتر در اختیار ریشه می شود.
اگر به هر دلیل قادر به آبیاری سبزیجات در صبح نیستید، بهترین زمان برای آبیاری اواخر بعد از ظهر می باشد.
انواع آبیاری
روش آبیاری سطحی سبزیجات به دو روش زیر انجام می گیرد:
۱- آبیاری نشتی: در این روش جوی های به شکل مارپیچ (غلام گردشی) به عرض ۳۰ تا ۴۰ و عمق ۳۰ تا ۳۵ سانتی متر حفر می کنند و مزرعه را به شکل تپه های متوالی در می آورند. آب کانال اصلی که به داخل جوی‌ها وارد می‌شود،به تدریج در داخل خاک فرو می رود و محوطه دسترس ریشه سبزی‌ها را سیراب می‌کند. این جوی ها به موازات یکدیگر و عمود بر خط شیب سطح مزرعه قرار می گیرند. آب پس از عبور از جوی اول به جوی های بعدی در گردش است و تا آنکه به انتهای جوی برسد. سطح مرزعه تا چند سانتی متر در داخل جوی ها قرارگرفته که اصطلاحا به آن داغاب می گویند.
۲- روش کرتی: اول سطح مزرعه به صورت قطعات کوچک که به آن کرت یا کرد می‌گویند تبدیل می شود. در موقع آبیاری ، آب را توسط نهرهای کوچکی از نهر اصلی جدا کرده و داخل کرت منتقل می کنند.
روش آبیاری تحت فشار سبزیجات به سه روش زیر انجام می گیرد:
۱- آبیاری بارانی
این روش در سبزیکاری های سطوح بسیار بزرگ رایج است. از وسایلی مثل پمپ آب ، لوله‌های اصلی و فرعی گالوانیزه همراه با آبفشان ها مجهز به شیبوره استفاده می شود. آبیاری بارانی برای جلوگیری از سرمای بهاره نیز کاربرد دارد. صرفه جویی در میزان آب و عدم نیاز به تسطیح زمین از مزایای این روش است. در مناطقی که باد شدید می وزد، آب به طور یکنواخت بر روی مزرعه پاشیده نمی شود.
۲- آبیاری قطره‌ای
در این روش که امروزه در بسیاری از سبزیکاری های متمرکز رایج است، آبیاری سبزی ها به کمک لوله‌های پلاستیکی انجام می گیرد. روی لوله ها سوراخ های ریزی تعبیه شده است که در داخل آن قطره چکان نصب می‌شود و آب را به صورت قطراتی در محوطه دسترس ریشه گیاهان قرار می دهد. این سبزیجات را می توان هم با نواری های آبیاری موسوم به نوار تیپ آبیاری نمود و هم با لوله های قطره ای انتخاب این روش به نظر طراح سیستم آبیاری و نوع سبزیجات و میزان بودجه بستگی دارد. اگر با این روش بتوانیم به ۲۵ درصد از ریشه های گیاه در مزرعه آب کافی برسانیم گیاه می تواند به رشد عادی خود ادامه دهد. با این روش در مقدار آب صرفه‌جویی فراوان می‌شود. لوله‌ها از پلاستیک سیاه برگزیده می شوند که هم ارزان تر است و هم به علت سیاه بودن آنها، جلبک‌ها نمی توانند روی آن رشد کنند. از معایب این روش گرفتگی قطره چکان ها و لوله ها است.
۳- آبیاری زیرزمینی
لوله هایی در زیرزمین تعبیه شده که رطوبت به عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتی متری خاک در دسترس ریشه قرار می گیرد. در موقع بارندگی شدید این لوله ها به صورت زهکش عمل می کنند.